| |
Yüzölçümü 2.724.900 km2 olan Kazakistan, Avrasya’nın kalbinde yer almaktadır. Geniş bozkırlara yayılan ülke, dünyada kapsadığı alan bakımından 9. sıradadır. Arazi çöl (%40), yarı çöl (%23), bozkır (%20), orman – bozkır (%7) ve dağlardan(%10) oluşmaktadır. Alçak Sarıarka Dağları Orta Kazakistan’da yükselir. Altay, Tarbagatay ve Cungar dağ sıraları, Tien Şan dağ sıralarının batı kolları gibi ülkenin doğusunda ve güneydoğusunda yer alırlar. Kazakistan’ın en yüksek zirvesi, Han Tengri (6,995 m ), uzak güneydoğudadır. Ülke sınırlarının toplam uzunluğu 12.187 km olup, Rusya Federasyonu ile 6.467 km. (dünyanın en uzun kara sınırıdır), Özbekistan ile 2.300 km, Çin Halk Cumhuriyeti ile 1.460 km, Kırgızistan ile 980 km, Türkmenistan ile 380 kilometredir. Ayrıca Hazar denizi ile Azerbaycan ve İran’la doğrudan çıkış noktaları mevcut. 46-87 Doğu ve 40-56 Kuzeybatı enlemi üzerinde bulunan ülke Batıdan Doğuya 3.000 km; Güneyden Kuzeye 2.000 km.
Devlet yapısı: Kazakistan, cumhurbaşkanlığı idari şeklindeki üniter devlettir. Temel kanun Anayasadır. Devletin başı Cumhurbaşkanı’dır. 1991 yılında Kazakistan Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’dir. 1997 yılından beri başkent Astana’ya taşındı. Devlet dili Kazakça’dır. Para birimi Tenge. Milli Gün – 16 Aralık – Kazakistan Cumhuriyeti’nin Bağımsızlık Günü olarak kutlanır. Diğer resmi tatiller (yeni yıl 1-2 Ocak), Uluslararası Kadınlar Günü (8 Mart), Nevruz Bayramı (22 Mart), Kazakistan Halklarının Birlik ve Beraberlik Günü (1 Mayıs), Cumhuriyet Günü (25 Ekim). 2006 dan beri Kurban Bayramının birinci günü ve Rus Ortodoks Noel’i resmi tatil olmuştur.
Kazakistan’da yasama, yürütme ve yargı temel güçlerinin ayrılığı prensibi kabul edilmiş ve uygulanmaktadır. Yasama parlamento tarafından gerçekleştirilmiştir. Üst kurulda – Senato – 39 milletvekili, alt kurulda – Meclis – 77 milletvekili vardır. Hükümet, yürütme gücünün en yüksek yapısıdır. Hükümetin başı Başbakan’dır. Kanun otoritesi devlet mahkemeleri tarafından temsil edilir. Yüksek Mahkeme adliyenin en yüksek otoritesidir. Yasamayı ve hukuki işleri idare eden devlet kurumları Anayasa Konseyi, Başsavcılık ve Kazakistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı’dır. Kazakistan Cumhuriyeti Başsavcılığı devletin cumhurbaşkanına karşı sorumludur.
Başkenti: Astana
Nüfus: Kazakistan’ın 15.301.400 kişilik nüfusunun yaklaşık 9 Milyonluk(%57,4) kısmı şehir, yaklaşık 6,5 Milyonluk(%42,7) kısmı ise kırsal kesim nüfusudur. Nufus yoğunluğu da 1 kilometrekarede 5,6 insandır. Cumhuriyette 120’den fazla etnik grup uyesi yaşamaktadır, 9 Milyondan fazla Kazak (%58,9), yaklaşık 4 Milyon Rus (25,9), yaklaşık 450.000 Ukraynalı, 433.000 Özbek ve aşağı yukarı 250.000’er Uygur, Tatar, Alman ve diğer milletler. Bu topluluklar içinde Ruslar, Belaruslular, Ukraynalılar, Almanlar, Koreliler ve Polonyalılar dışında kalanların hepsi Türk topluluklarıdır. Burada sayılanların dışında da Türk olmayan birkaç etnik unsur bulunmaktadır. Türk toplulukların tamamına yakını Müslüman, diğer etnik unsurlar ise genellikle Hıristiyan veya Doğu dinleri mensubudur. Türk olmayan toplulukların genel nüfusa oranı yaklaşık % 53'ü bulmaktadır.
Resmi dili: Kazak dili (Türk dilleri ailesine mensup). Ayrıca, devlet ve yerel organlarında Rusça’nın da kullanılabileceğini kabul edilmiştir. Kazakistan vatandaşları kendi dillerinin öğrenme ve gelişmesi için hakları saklı bulunmaktadır
Din: Kazakistan çok inançlı bir devlettir. Ana dinler İslam (%60) ve Hıristiyanlıktır (%30). Kazakistan’da %85’i kayıtlı, 3500’den fazla dini organizasyon faaliyet göstermektedir. 2302 ibadethaneden 1587 tanesi cami, 228 tanesi Ortodoks kilisesi, 69 tanesi Katolik kilisesi, 40 tanesi Protestan kilisesi, 10 tanesi sinagog ve 7 tanesi de diğer dini mekânlardır. Bağımsızlıktan sonraki geçen yıllarda dini organizasyonların sayısı yaklaşık 5 kat artmış ve 30 yeni din ve mezhep görülmüştür
İdari-bölgesel sistem: 1 Ocak 2006 itibariyle 10,194 birimden oluşur, 14 bölge ve 2 milli önem taşıyan şehir (Almatı ve Astana) , 160 ilçe, 39 bölgesel şehir,45 alt-bölgesel şehir, 167 yerleşim ve 7,262 aul (köy) vardır.
Doğal Kaynaklar: Periyodik tablodaki 105 elementten 99 tanesi Kazakistan’da keşfedildi. 60 tanesi halen işletilen 70 elementin rezervi bulundu. 1,225 mineral tipte 493 rezerv vardır. Özellikle ülkenin batısında 250 den fazla petrol ve gaz sahası bulunmuştur. Bunların en büyükleri Tengiz (1 Milyar tondan fazla ulaşılabilir petrol kaynağı) , Karaçaganak petrol ve gaz sahası(1,3 trilyon metreküp gaz kaynağı) ve 7 Milyar ton petrol kaynağıyla dünyanın en büyük sahalarından biri olan Kaşagan, sahalarıdır. Kazakistan bilinen dünya rezervlerinden; çinko, tungsten ve baryum rezervlerinde dünyada birinci, gümüş, kurşun ve kromit rezervlerinde ikinci, bakır ve florit rezervlerinde üçüncü, molibden rezervinde dördüncü ve altın rezervinde altıncıdır. Ana maden rezervleri; petrol (5,4 Milyar ton), doğal gaz (3 trilyon metre küp), kömür (31,3 Milyar ton), çinko (237,3 bin ton), bakır (444,8 bin ton), krom (dünya rezervinin %30‘u), manganez (dünya rezervinin %25‘i), kalay (3,6 bin ton), altın (16,9 bin ton), gümüş (396,4 bin ton), fosforit (2005 yılında 83,4 bin ton fosfor üretilmiştir), uranyum (4,3 Milyon tondan fazla) ve demir (bilinen dünya rezervlerinin %10’u).
|
|
